DA LI STE ČULI ZA “HUNSKO GROŽĐE”?

Za šardone zna ceo svet, ali malo kome je poznato grožđe od kojeg je taj vinski “blokbaster” nastao. Sorta grožđa koja se na francuskom zove Gouais blanc (“gua blan”), a na nemačkom Weißer Heunisch (“vajser hojniš”) i ima još najmanje 200 sinonima širom evropskih vinogorja – roditelj je šardonea, koji je nastao spontanim ukrštanjem ove sorte sa pino noarom (ili pino grijem/sivim burgundcem).

Tek krajem 90-ih genetičari su konačno utvrdili tu vezu, ali i to da je Gouais blanc jedan od roditelja još mnogih klasičnih evropskih sorti, među kojima su najpoznatije: aligote, game i frankovka. Vrlo verovatno je čak i jedan od roditelja rajnskog rizlinga, koji je izgleda nastao ukrštanjem gua blana sa nekim divljim grožđem i tramincem.

Više nego zanimljivo je poreklo njegovog imena. Naime, starofrancuski pridev “Gouais” (“gua”) je podrugljiv i odnosi se na srednjovekovne seljake, pa bi taj naziv grožđa mogao da se prevede kao “seljačko belo”, a nastao je zbog toga što je tokom Srednjeg veka to grožđe ostavljano francuskim seljacima da od njega prave prosta bela vina, dok su pino noar i pino gri bili namenjeni plemstvu.

Nešto slično je i sa nemačkim (takođe pežorativnim) nazivom Weißer Heunisch – “belo hunsko”, jer je tokom Srednjeg veka u germanskim zemljama grožđe deljeno na “franačko” (plemenito) i “hunsko“ (prosto). Tu podelu je čak jednim ediktom i ozvaničio Karlo Veliki u 8. veku.

Istoričari smatraju da je vrlo moguće da ono potiče iz drevne Panonije, kojom su dugo vladali Huni. Posebno je zanimljiva teorija da ga je u današnju Francusku, upravo iz Panonije, doneo Markus Aurelije Prob (rimski imperator 276-282) i dao Galima da ga zasade. Prob je ukinuo prethodnu Dioklecijanovu zabranu podizanja novih vinograda izvan Italije i u njegovo vreme su podignuti i vinogradi na Fruškoj gori, pa bismo, eto, mogli barem da se zabavljamo idejom da je moguće da je roditelj šardonea stigao upravo iz ovog regiona.

Gouais blanc danas spada u tzv. “muzejske” sorte, ali je ipak i dalje živ. Sve više ga sade u Švajcarskoj, a u Australiji ga jedna vinarija (Chambers Rosewood) uzgaja neprekidno već 100 godina.